भारतीय वारसा आणि संस्कृती, इतिहास आणि जागतिक भूगोल महाराष्ट्राच्या काही भारांशांसह
भारतीय संस्कृतीमध्ये प्राचीन ते आधुनिक काळापर्यंत असलेली कला रूपे, साहित्य व स्थापत्य कला यांच्यात ठळक पैलूचा समावेश केला राहील.
महाराष्ट्रातील संत चळवळीच्या विशेष संदर्भात भक्ती चळवळ आणि त्याचे तत्वज्ञान.
आधुनिक भारताच्या इतिहासातील अठराव्या शतकाच्या मध्यभागापासून आजपर्यंतच्या महत्त्वाच्या घटना, महत्त्वाच्या व्यक्ती आणि समस्या.
स्वातंत्र्यलढा – स्वातंत्र्य लढ्यातील विविध टप्पे आणि देशाच्या निरनिराळ्या भागांमधील स्वातंत्र्य लढ्यात योगदान देणारे महत्त्वाचे व्यक्ती व त्यांचे स्वातंत्र्य लढ्याशी योगदान.
स्वातंत्र्यानंतर एकत्रीकरण आणि देशाची पुनर्रचना.
जागतिक इतिहासामध्ये १८ व्या शतकापासून औद्योगिक क्रांती, जागतिक युद्धे, देशांच्या भूसीमांची पुनर्रचना, वसाहतवाद, निर्वसाहतवाद, राजकीय तत्वज्ञान जसे की साम्यवाद, भांडवलशाही, समाजवाद इत्यादी. त्यांचे रूप व समकालीन प्रभाव यांचा समावेश राहील.
भारतीय समाजातील ठळक वैशिष्ट्ये आणि भारताची विविधता.
महिला व महिला संघटनांची भूमिका, लोकसंख्या आणि त्या संबंधीत मुद्दे, दारिद्र्य व विकासात्मक प्रश्न, नागरीकरण यांच्याशी निगडीत समस्या व त्यावरील उपाययोजना.
जागतिकीकरणाचे भारतीय समाजावरील परिणाम.
सामाजिक सबलिकरण, जातीयवाद, प्रांतवाद आणि धर्मनिरपेक्षता
जागतिक प्राकृतिक भूगोल व त्याचे ठळक वैशिष्ट्ये.
- जागतिक प्रमुख नैसर्गिक साधनसंपतीचे वितरण, (दक्षिण आशिया व भारतीय उपखंड यांसह) जगातील विविध भागातील प्राथमिक, द्वितीय व तृतीय औद्योगिक सेवांच्या स्थानाला जबाबदार असणारे घटक (भारतासह).
- भूकंप, त्सुनामी, ज्वालामुखी हलचाली, चक्रिय वादळ इत्यादी अशा महत्त्वाच्या भूप्राकृतिक घटना, भौगोलिक वैशिष्ट्ये आणि त्यांचे स्थान, महत्त्वाची भौगोलिक वैशिष्ट्ये (जलाशय आणि हिमनदी यांसह) तसेच वनस्पती आणि प्राणी यांच्यातील बदल व अशा बदलांचा परिणाम.
