MPSC General Studies-4 सामान्य अध्ययन – ४ अभ्यासक्रम

नीतिशास्त्र, सच्चोटी आणि अभियोग्यता 

ह्या प्रश्नपत्रिकेद्वारे उमेदवारांचा प्रामाणिकपणा, सार्वजनिक जीवनातील नैतिकता आणि समाजासमोर येणाऱ्या समस्यांचे निराकरण करण्याच्या दृष्टिकोनाची चाचणी केली जाईल. यासाठी प्रकरण अभ्यास (केस स्टडी) पद्धत वापरली जाऊ शकते. खालील मुख्य विषयांचा समावेश होईल:

नीतिशास्त्र आणि मानवी संबंध

• नीतिशास्त्राचे सार, निर्धारक आणि परिणाम:
  • मानवी कृतीतील नीतिमत्ता;

  • नीतिशास्त्राचे आयाम;

  • खाजगी आणि सार्वजनिक संबंधातील नीतिमत्ता.

• मानवी मूल्ये:

  • महान नेते, सुधारक आणि प्रशासकांच्या जीवनातून मिळणारे धडे;

  • कुटुंब, समाज आणि शैक्षणिक संस्थांची मूल्ये रुजविण्यातील भूमिका.

वृत्ती (Attitude)

• सामग्री, रचना आणि कार्ये;

• विचार आणि वर्तनावरील प्रभाव आणि संबंध;

• नैतिक आणि राजकीय वृत्ती;

• सामाजिक प्रभाव आणि मन वळविणे (Persuasion).

सिव्हिल सेवेसाठी योग्यता आणि मूलभूत मूल्ये

• प्रामाणिकपणा (Integrity);

• निःपक्षपाती आणि गटनिरपेक्ष दृष्टिकोन (Impartiality and Non-partisanship);

• वस्तुनिष्ठता (Objectivity);

• सार्वजनिक सेवेसाठी समर्पण (Dedication to Public Service);

• दुर्बल घटकांप्रती सहानुभूती, सहिष्णुता आणि कणव (Empathy, Tolerance and Compassion).

भावनिक बुद्धिमत्ता (Emotional Intelligence)

• संकल्पना आणि प्रशासन व शासनात त्यांचा उपयोग व अंमलबजावणी.

 नैतिक विचारवंत आणि तत्त्वज्ञांचे योगदान

• भारत आणि जगातील विचारवंत.

 सार्वजनिक प्रशासनातील नैतिक मूल्ये

• सद्यस्थिती आणि समस्या;

• सरकारी व खाजगी संस्थांमधील नैतिक दुविधा;

• नैतिक मार्गदर्शनाचे स्रोत: कायदे, नियम, विनियम आणि अंतःकरण;

• जबाबदारी आणि नैतिक शासन;

• शासनात नैतिक मूल्ये सुदृढ करणे;

• आंतरराष्ट्रीय संबंध आणि निधीमधील नैतिक समस्या;

• कॉर्पोरेट शासन (Corporate Governance).

 शासनात प्रामाणिकपणा (Probity in Governance)

• सार्वजनिक सेवेची संकल्पना;

• शासन आणि प्रामाणिकपणाचा तात्त्विक आधार;

• माहितीचे सामायिकरण आणि पारदर्शकता;

• माहितीचा अधिकार (RTI);

• नीतिशास्त्र संहिता (Codes of Ethics);

• आचारसंहिता (Codes of Conduct);

• नागरी करार (Citizen’s Charters);

• कार्यसंस्कृती (Work Culture);

• सेवा वितरणाची गुणवत्ता;

• सार्वजनिक निधीचा वापर;

• भ्रष्टाचाच्या आव्हाने.

 प्रकरण अभ्यास (Case Studies)

• वरील विषयांवर आधारित.